Nông thôn mới Thừa Thiên Huế

 Quan điểm phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045

Thứ nhất, tiếp tục khẳng định, nhấn mạnh quan điểm đúng đắn của Đảng về vị trí, vai trò chiến lược của vấn đề phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn đối với công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cũng như toàn bộ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Sự đúng đắn của quan điểm này đã được thực tiễn 35 năm đổi mới và thực tiễn gần 15 năm thực hiện Nghị quyết số 26-NQ/TW khẳng định một cách sinh động.

Thứ hai, tiếp tục “cơ cấu lại nông nghiệp, phát triển nông nghiệp, kinh tế nông thôn gắn với xây dựng nông thôn  hướng tới mô hình mục tiêu chung là nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh” đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo đó, phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn là thành tố cơ bản của quá trình đổi mới mô hình tăng trưởng và cơ cấu lại nền kinh tế của đất nước trong bối cảnh mới.

Thứ ba, đổi mới, hoàn thiện thể chế phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn là khâu đột phá để huy động và phát huy hiệu quả các nguồn lực, sức mạnh của cả hệ thống chính trị, của cộng đồng xã hội, nhất là vai trò chủ thể của cư dân nông thôn để thực hiện thành công mô hình “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh”. Cần khẳng định điều này bởi đổi mới, hoàn thiện thể chế nói chung và thể chế phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn nói riêng không chỉ để khắc phục điểm nghẽn, nút thắt tức thời mà đây là yêu cầu có tính thường xuyên vừa cấp bách vừa mang tầm chiến lược của quá trình phát triển.

Các nhiệm vụ trọng tâm

Một là, về phát triển nông nghiệp. Cần thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm chủ yếu sau: (i) Đẩy mạnh cơ cấu lại nông nghiệp, khai thác, phát huy tiềm năng, lợi thế của nền nông nghiệp nhiệt đới (nhất là đất đai và nguồn nước), phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung, ổn định quy mô lớn theo hướng hiện đại, bảo đảm an ninh lương thực quốc gia, phù hợp nhu cầu thị trường trong nước và xuất khẩu; (ii) Phát triển mạnh nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái thích ứng với biến đổi khí hậu, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả sản xuất nông nghiệp bảo đảm tiêu chuẩn phổ biến về vệ sinh an toàn thực phẩm; (iii) Gắn kết nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ; sản xuất với bảo quản, chế biến, tiêu thụ, đa dạng các hình thức liên kết, hợp tác trong sản xuất, tiêu thụ nông sản, xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị nông sản trong các chuỗi giá trị…

 Hai là, về xây dựng nông thôn mới. Lấy cư dân nông thôn làm chủ thể, tiếp tục thực hiện tốt hơn, hiệu quả, thực chất hơn, bền vững hơn chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới. Sự chuyển biến tích cực, thực chất về đời sống, nếp sống phải thể hiện sinh động tới từng thôn, xóm, bản, làng, phum, sóc, hộ gia đình và mỗi người dân sinh sống ở nông thôn. Nông thôn ổn định, phát triển hiện đại, văn minh thì đất nước mới ổn định, phát triển hiện đại, văn minh. Theo đó, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã đề ra các nhiệm vụ trọng tâm chủ yếu sau: (i) Thực hiện xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới mới kiểu mẫu và xây dựng nông thôn mới cấp thôn, bản; (ii) Tiếp tục xây dựng và khai thác, phát huy hiệu quả hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội ở nông thôn, kết nối chặt chẽ nông thôn và đô thị, giữa xây dựng nông thôn mới với quá trình đô thị hóa; (iii) Thu hút mạnh mẽ các doanh nghiệp đầu tư vào khu vực nông thôn để xây dựng liên kết theo chuỗi giá trị; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Chương trình “mỗi xã một sản phẩm” gắn với xây dựng thương hiệu, tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu thụ sản phẩm; (iv) Bảo đảm an ninh, trật tự xã hội, xử lý ô nhiễm môi trường, nhất là rác thải, nước thải; v) Gắn kết và tích hợp một số chương trình đầu tư đang triển khai trên địa bàn nông thôn vào Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới

Thứ ba, về phát huy vai trò của cư dân nông thôn. Cần thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau: (i) Phát huy vai trò chủ thể của nông dân trong phát triển kinh tế nông nghiệp, giảm nghèo đa chiều, bền vững, bao trùm và xây dựng nông thôn mới; cải thiện, nâng cao thu nhập, đời sống vật chất và tinh thần của nông dân; nông dân phải thực sự là chủ thể và thụ hưởng xáng đáng với những đóng góp của mình trong quá trình phát triển nông nghiệp, nông thôn; (ii) Nâng cao khả năng, năng lực, cơ hội để cư dân nông thôn phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái bền vững phù hợp với lợi thế vùng miền, nhu cầu thị trường và thích ứng với biến đổi khí hậu; (iii) Có chính sách hợp lý để chuyển lao động nông thôn sang các lĩnh vực phi nông nghiệp một cách bền vững; gắn phát triển nông nghiệp với công nghiệp, dịch vụ và đô thị hóa nông thôn, tạo điều kiện để cư dân nông thôn trở thành cư dân đô thị mà không dẫn đến di cư quy mô lớn…

Một số giải pháp

Thứ nhất, đẩy mạnh tuyên truyền để thống nhất nhận thức trong toàn hệ thống chính trị, của cán bộ, đảng viên và nhân dân, cả cư dân đô thị và cư dân nông thôn về vị trí, vai trò chiến lược của vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong phát triển kinh tế, xã hội và ổn định chính trị ở nước ta. Phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới không chỉ nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của nông dân mà đây cũng là nhiệm vụ, điều kiện, tiền đề quan trọng để phát triển kinh tế, xã hội, an ninh quốc phòng và ổn định chính trị ở nước ta. Đây là trách nhiệm và lợi ích của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, trong đó trước hết phải huy động và phát huy có hiệu quả các nguồn lực từ nông thôn và vai trò chủ thể thực sự của nông dân.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới, bổ sung, hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật tạo môi trường thuận lợi để huy động, phân bổ, phát huy nguồn lực đầu tư bảo đảm phát triển nông nghiệp, nông thôn nhanh và bền vững. Thể chế và chất lượng của thể chế đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển của quốc gia nói chung và trong phát triển nông nghiệp, nông thôn nói riêng, nhất là trong bối cảnh phục hồi kinh tế và đổi mới mô hình tăng trưởng. Trước hết là thể chế, pháp luật thuận lợi cho việc quy hoạch, tích tụ, tập trung đất đai, áp dụng kỹ thuật, công nghệ cao, cơ giới hóa và đi lên sản xuất lớn hiện đại. Nghiên cứu sửa đổi Luật đất đai năm 2013 theo tinh thần đồng bộ hóa thể chế, pháp luật về đất đai bảo đảm nguyên tắc đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu và thống nhất quản lý; tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt về thể chế trong lĩnh vực đất đai phải phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; khắc phục tình trạng nông dân giữ đất rồi bỏ hoang trong khi doanh nghiệp thiếu đất sản xuất kinh doanh; khắc phục tình trạng nông, lâm trường vừa thực hiện chức năng sản xuất kinh doanh vừa thực hiện chức năng như quản lý nhà nước về đất đai; quy định rõ quyền và nghĩa vụ của chủ thể thu hồi đất, chủ thể bị thu hồi đất tạo môi trường, cơ chế minh bạch để tích tụ, tập trung đất đai phát triển nông nghiệp hàng hóa lớn và bảo đảm sinh kế cho người dân có đất bị thu hồi…

Có cơ chế, chính sách đủ sức hấp dẫn để thu hút, thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp sử dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến, tiêu dùng nông sản làm nòng cốt thúc đẩy hợp tác, liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi giá trị, phát triển thị trường ở nông thôn, nhất là vùng sâu, xa, vùng dân tộc thiểu số, miền núi. Hoàn thiện cơ chế, chính sách hướng nghiệp, đào tạo nghề cho cư dân nông thôn. Đổi mới, phát triển chính sách tài chính, tín dụng, bảo hiểm nông nghiệp. Đổi mới, nâng cao chất lượng công tác quy hoạch và quản lý quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp trên cơ sở phát huy lợi thế sản phẩm, vùng miền; gắn sản xuất với chế biến, với nhu cầu thị trường, theo chuỗi giá trị, theo vùng chuyên canh, tập trung, không ngừng nâng cao giá trị nông sản.

Thứ ba, chú trọng đầu tư phát triển và khai thác, sử dụng có hiệu quả kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội nông thôn gắn với phát triển công nghiệp, đô thị, trong đó, ưu tiên đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng giao thông trọng yếu tạo liên kết vùng, hệ thống hạ tầng bến cảng, thủy lợi, hạ tầng thương mại, hạ tầng số, hạ tầng xã hội để hình thành và phát triển hệ thống sản xuất, thu mua, chế biến, cung ứng, tiêu thụ nông sản hiện đại gắn với vùng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn theo chuỗi giá trị, thông minh, bền vững gắn với thị trường trong nước và thế giới. Quan tâm nghiên cứu xây dựng, quản lý, sử dụng cơ sở dữ liệu quốc gia về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, nhất là về đất đai, thổ nhưỡng, cây trồng, vật nuôi, thị trường, pháp lý... Đẩy mạnh ứng dụng, chuyển giao khoa học, kỹ thuật, công nghệ cao trong sản xuất, chế biến nông sản, nâng cao giá trị, kháng bệnh, thích ứng với biến đổi khí hậu. Tập trung đầu tư phát triển và khai thác, sử dụng có hiệu quả kết cấu hạ tầng kinh tế xã hội, trước hết là hạ tầng giao thông và thương mại ở vùng biên giới, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đồng bằng sông Cửu Long để thúc đẩy phát triển nền nông nghiệp hàng hóa, hiện đại, quy mô lớn, hiệu quả cao, thích ứng với biến đổi khí hậu, tối ưu hóa giá trị nông sản và xây dựng thương hiệu sản phẩm.

Thứ tư, đổi mới, nâng cao chất lượng nhân lực góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh. Để khai thác, sử dụng, phát huy tiềm năng, lợi thế tài nguyên thiên nhiên phải chăm lo phát huy tài nguyên con người. Quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, đại dịch covid 19, biến đổi khí hậu, cách mạng công nghiệp lần thứ tư… sẽ tiếp tục thu hút lao động nông thôn, đồng thời tiếp tục đẩy nhiều lao động thủ công ra khỏi nhà máy và nhiều người trong số đó vì nhiều lí do sẽ trở về nông thôn. Đây là thời điểm để nhận diện rõ vị trí, vai trò, khó khăn, thách thức, lợi thế, tiềm năng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn nước ta. Theo đó, việc hướng nghiệp, đào tạo nghề cho cư dân nông thôn phải chú ý mấy nhóm đối tượng với yêu cầu: (i) Để dịch chuyển lao động sang công nghiệp, dịch vụ; (ii) Phát triển kinh tế hộ, kinh tế trang trại, kinh tế hợp tác; (iii) Phát triển doanh nghiệp nông nghiệp; doanh nghiệp ở nông thôn. Trong đó, nhấn mạnh hướng nghiệp, đào tạo nghề gắn với tạo việc làm, sinh kế bền vững, khả năng chống chịu, thích ứng với sự biến đổi, biến động của khí hậu, của thị trường cho người dân và doanh nghiệp, khắc phục tình trạng đứt gãy chuỗi liên kết, cung ứng của doanh nghiệp, tình trạng sinh kế thiếu ổn định, dễ bị tổn thương của lao động như trong bối cảnh đại dịch covid-19 vừa qua.

Trong đột phá về nhân lực, phải thúc đẩy phát triển mạnh doanh nghiệp nông nghiệp, thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông thôn thực hiện vai trò “bà đỡ” để đưa vốn, thị trường, tri thức, kinh nghiệm quản lý, kỹ thuật, công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp theo hướng hiện đại và chuỗi giá trị. Đồng thời, phải coi trọng thúc đẩy các mô hình liên kết, hợp tác sản xuất theo Luật Hợp tác xã năm 2012, theo chuỗi giá trị, phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, sinh thái, nông nghiệp công nghệ cao bảo đảm tiêu chuẩn phổ biến về an toàn thực phẩm để kết nối với hệ thống tiêu thụ toàn cầu. Số lượng, quy mô, chất lượng, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, của các hình thức liên kết, hợp tác theo hướng hiện đại và chuỗi giá trị sẽ là nhân tố cơ bản, quan trọng trong tiến trình thực hiện mục tiêu phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn ở nước ta theo mô hình “nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại và nông dân văn minh”.

Thứ năm, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị ở nông thôn, nhất là năng lực quản lý nhà nước về phát triển kinh tế nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới; tổ chức thực hiện nghiêm chủ trương, chính sách, pháp luật về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Cần chú trọng công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị cơ sở trong sạch, vững mạnh toàn diện, nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn trong điều kiện mới. Tổ chức thực hiện nghiêm chủ trương, chính sách, pháp luật về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn, bảo đảm, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của cư dân nông thôn, trước hết là chủ trương, chính sách, pháp luật về đất đai, quy hoạch, phát triển hạ tầng kinh tế xã hội, đổi mới, sáng tạo, hướng nghiệp, dạy nghề, vật tư nông nghiệp, giống cây trồng, vật nuôi, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, bảo vệ môi trường, an toàn vệ sinh thực phẩm, phát triển các loại thị trường, tín dụng… Mọi tổ chức, cá nhân vi phạm chủ trương, chính sách, pháp luật về phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn đều phải bị xử lý, trừng trị nghiêm minh, kịp thời.

Theo http://hdll.vn/vi